Thứ Tư, 14 tháng 9, 2022

Lực Bất Tòng Tâm

 


Nguồn gốc câu thành ngữ (tiengtrunganhduong.com)

Câu thành ngữ này có một điển tích điển cổ, một câu chuyện từ thời Đông Hán. Có một người tên Ban Siêu sống vào thời Đông Hán. Minh Đế phái Ban Siêu dẫn vài chục quân lính đi Tây vực dẹp loạn. Ban Siêu đã nhiều lần lập công, chiến công hiển hách. Ông sống ở Tây vực 27 năm, lúc mới đến vẫn còn là một thanh niên trai tráng, đến giờ thì đã tuổi cao sức yếu. Vốn là một người già lại bệnh tật khắp người Ban Siêu chỉ muốn về quê hương. Ông viết một bức thư bày tỏ ý muốn của mình rồi nhờ con trai đem trình lên vua Lưu Triệu. Tuy nhiên bức thư lại không đến tay của nhà vua.

Thấy vậy con gái ông liền viết một bức thư khác dâng lên vua nói rõ ý của cha. Trong bức thư có viết là Ban Siêu này đã hơn 60 tuổi rồi cũng là người lớn tuổi nhất trong số tất cả những người đến Tây vực. Tóc đã bạc, mắt đã mờ chân đã yếu, tay cũng không còn linh hoạt như trước. Nhỡ Tây vực xảy ra bạo loạn thì Ban Siêu khó mà có thể trở về quê để thỏa nỗi nhớ quê nhà của mình. Nhà vua khi đọc được bức thư thì hạ chỉ đưa Ban Siêu về nước. Nhưng chỉ về đến Lạc Dương chưa đầy 1 tháng thì bệnh ông trở nặng và qua đời. Dù rất muốn về đến quê nhà nhưng sức lực không cho phép ông không hoàn thành được ước nguyện của mình. 

Từ câu chuyện đó mà ngày nay người ta vẫn dùng thành ngữ “lực bất tòng tâm” so sánh với sự bất lực khi không làm được việc theo ý mình vì sức lực và khả năng không đủ. 

Lực bất tòng tâm:  

Mathio 26:41   41 Hãy thức canh và cầu nguyện, kẻo các ngươi sa vào chước cám dỗ; tâm thần thì muốn lắm, mà xác thịt thì yếu đuối.   

    Matthew 26:41  Watch and pray, lest you enter into temptation. The spirit indeed is willing, but the flesh is weak.” New King James Version

Mac 14:38   38 Hãy tỉnh thức và cầu nguyện, để các ngươi khỏi sa vào chước cám dỗ; tâm thần thì muốn lắm, mà xác thịt thì yếu đuối.

    New King James Version (Mark 14:38)

Watch and pray, lest you enter into temptation. The spirit indeed is willing, but the flesh is weak.”

要警醒祷告,免得陷入试探。你们心灵虽然愿意,肉体却是软弱的。”

Thứ Ba, 13 tháng 9, 2022

Thực bất tri kỳ vị

 Thực bất tri kỳ vị.

Nhiều người hiểu lầm đây là câu khen người (quân tử ăn không cần ngon), thực ra đây là câu chê: người mà tâm không chính thì ăn cũng không biết mùi vi.  Câu này trích từ chương Tu Thân, chương thứ 7 của sách Đại Học.

http://www.cohanvan.com/nho-dhao/Tu-thu/dhai-hoc (tác giả Lỗ Bình Sơn).

所謂修身在正其心者:身有所忿則不得其正有所恐懼則不得其正有所好樂則不得其正有所憂患則不得其正

Sở vị tu thân tại chính kì tâm giảthân hữu sở phẫn chí, tắc bất đắc kì chính; hữu sở khủng cụ, tắc bất đắc kì chính; hữu sở hiếu lạc, tắc bất đắc kì chính; hữu sở ưu hoạn, tắc bất đắc kì chính.

Nói rằng sửa mình (tu thân) trước hết chính là làm cho lòng mình ngay thẳng (chính kì tâm). Nếu như mình có điều giận dữ,  thì lòng sẽ không ngay thẳng,  nếu như có điều sợ hãi,  thì lòng sẽ không ngay thẳng;  nếu như có điều ham muốn thì lòng sẽ không ngay thẳng;  nếu như có điều ưa thích,  thì lòng sẽ không ngay thẳng;  nếu như có điều lo lắng,  thì lòng sẽ không ngay thẳng.

 

 

心不在焉視而不見聽而不聞食而不知其味。此謂修身在正其心。

Tâm bất tại yên, thị nhi bất kiến, thính nhi bất văn, thực nhi bất tri kỳ vị. Thử vị tu thân tại chính kì tâm.

Nếu tâm trí không để vào đó,  thì dẫu nhìn mà chẳng thấy,  dẫu để tai mà chẳng nghe,  dẫu ăn mà chẳng biết mùi vị. Như vậy nên gọi là sửa mình cốt ở chỗ làm cho lòng (cái tâm) mình ngay thẳng.

 

Nếu tâm trí không để vào đó,  thì dẫu nhìn mà chẳng thấy,  dẫu để tai mà chẳng nghe,  dẫu ăn mà chẳng biết mùi vị. Như vậy nên gọi là sửa mình cốt ở chỗ làm cho lòng (cái tâm) mình ngay thẳng.

Câu dịch nghĩa theo https://tiengtrunganhduong.com/sach-tu-thu-dai-hoc.htm#ch%C6%B0%C6%A1ng%208

 

1. Nếu muốn tu dưỡng phẩm cách đạo đức, trước hết phải giữ cho lòng mình ngay thẳng. Đạo lý ở chỗ nào?

Nếu như mình tức giận, thì lòng mình không thể giữ ngay thẳng được.

Nếu như mình lo sợ, thì lòng mình không thể giữ ngay thẳng được.

Nếu như mình quá vui vẻ, thích thú, thì lòng mình không thể giữ ngay thẳng được.

Nếu như mình lo lắng, buồn phiền, thì lòng mình không thể giữ ngay thẳng được.

 

2. Một khi lòng mình chẳng được ngay thẳng thì có nhìn cũng không thấy, có nghe cũng không hay, có ăn gì cũng không biết mùi vị.

Đạo lý tu dưỡng phẩm đức trước hết cần phải giữ lòng mình ngay thẳng là như vậy.

Kính Lão Đắc Thọ

 





敬老得寿


Thọ (shòu):  壽 (phồn) 寿 (giản)

Tục ngữ VN: yêu trẻ, trẻ tới nhà; kính già, già để tuổi cho. 

Kinh Thánh:  
Kính Chúa đắc thọ.  Sách Châm Ngôn 10:27a "Sự kính sợ Đức Giê-hô-va gia thêm ngày tháng." 
Proverb 10:27a "The fear of the Lord prolongs days". 

Bản dịch TK Công giáo: Châm Ngôn 10:27a "Ai kính sợ Đức Chúa sẽ được trường thọ".

Dục Tốc Bất Đạt

 


Dục tốc (tắc) bất đạt
đạt   (达)
Phân tích chữ Đạt (phồn thể): Thổ + Dương + Sước

Muốn nhanh thành hỏng (việc)
Đi đâu mà vội mà vàng, 
mà vấp phải đá, 
mà quàng phải dây.

Haste Makes Waste

KT:
Châm Ngôn 19:2b Kẻ nào vội bước bị vấp phạm

Ch Ngôn 18:13 Trả lời trước khi nghe.  Ấy là sự điên dại và hổ thẹn cho ai làm như vậy.

Ch Ngôn 29:20 Con có thấy kẻ hấp tấp trong lời nói mình chăng? Một kẻ ngu muội còn có sự trông cậy hơn hắn. 

An Cư Lạc Nghiệp

 



"Lạc nghiệp" theo phồn thể:

"live in peace and work happily"

Truyền Đạo (TL), chương 8


Thứ Sáu, 9 tháng 9, 2022

Vạn sự như ý

 



Vạn: có 2 cách viết: phồn thể và giản thể:

  
Phân tích:  Vạn [thảo + ngu (điền + nhựu)

Con dân Chúa quan niệm:  Vạn sự như ý Chúa

Matthew 6:10b "Ý Cha được nên, ở đất như trời"

Your will be done on earth as it is in heaven.

Bản dịch TK Công giáo:

Ý Cha thể hiện dưới đất cũng như trên trời.

TK Hoa ngữ:

愿你的旨意行在地上,如同行在天上: nguyện nhĩ đích chỉ ý hành tại địa thượng, như đồng hành tại thiên thượng.