Thực bất tri kỳ vị

 Thực bất tri kỳ vị.

Nhiều người hiểu lầm đây là câu khen người (quân tử ăn không cần ngon), thực ra đây là câu chê: người mà tâm không chính thì ăn cũng không biết mùi vi.  Câu này trích từ chương Tu Thân, chương thứ 7 của sách Đại Học.

http://www.cohanvan.com/nho-dhao/Tu-thu/dhai-hoc (tác giả Lỗ Bình Sơn).

所謂修身在正其心者：身有所忿懥, 則不得其正; 有所恐懼, 則不得其正; 有所好樂, 則不得其正; 有所憂患, 則不得其正。

Sở vị tu thân tại chính kì tâm giả：thân hữu sở phẫn chí, tắc bất đắc kì chính; hữu sở khủng cụ, tắc bất đắc kì chính; hữu sở hiếu lạc, tắc bất đắc kì chính; hữu sở ưu hoạn, tắc bất đắc kì chính.

Nói rằng sửa mình (tu thân) trước hết chính là làm cho lòng mình ngay thẳng (chính kì tâm). Nếu như mình có điều giận dữ,  thì lòng sẽ không ngay thẳng,  nếu như có điều sợ hãi,  thì lòng sẽ không ngay thẳng;  nếu như có điều ham muốn thì lòng sẽ không ngay thẳng;  nếu như có điều ưa thích,  thì lòng sẽ không ngay thẳng;  nếu như có điều lo lắng,  thì lòng sẽ không ngay thẳng.

 

 

心不在焉, 視而不見, 聽而不聞, 食而不知其味。此謂修身在正其心。

Tâm bất tại yên, thị nhi bất kiến, thính nhi bất văn, thực nhi bất tri kỳ vị. Thử vị tu thân tại chính kì tâm.

Nếu tâm trí không để vào đó,  thì dẫu nhìn mà chẳng thấy,  dẫu để tai mà chẳng nghe,  dẫu ăn mà chẳng biết mùi vị. Như vậy nên gọi là sửa mình cốt ở chỗ làm cho lòng (cái tâm) mình ngay thẳng.

 

Nếu tâm trí không để vào đó,  thì dẫu nhìn mà chẳng thấy,  dẫu để tai mà chẳng nghe,  dẫu ăn mà chẳng biết mùi vị. Như vậy nên gọi là sửa mình cốt ở chỗ làm cho lòng (cái tâm) mình ngay thẳng.

Câu dịch nghĩa theo https://tiengtrunganhduong.com/sach-tu-thu-dai-hoc.htm#ch%C6%B0%C6%A1ng%208

 

1. Nếu muốn tu dưỡng phẩm cách đạo đức, trước hết phải giữ cho lòng mình ngay thẳng. Đạo lý ở chỗ nào?

Nếu như mình tức giận, thì lòng mình không thể giữ ngay thẳng được.

Nếu như mình lo sợ, thì lòng mình không thể giữ ngay thẳng được.

Nếu như mình quá vui vẻ, thích thú, thì lòng mình không thể giữ ngay thẳng được.

Nếu như mình lo lắng, buồn phiền, thì lòng mình không thể giữ ngay thẳng được.

 

2. Một khi lòng mình chẳng được ngay thẳng thì có nhìn cũng không thấy, có nghe cũng không hay, có ăn gì cũng không biết mùi vị.

Đạo lý tu dưỡng phẩm đức trước hết cần phải giữ lòng mình ngay thẳng là như vậy.